Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã có nhiều điều chỉnh, bổ sung nhằm mở rộng quyền lợi và đảm bảo sự công bằng cho người lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc. Trong đó, chế độ ốm đau – một trong những quyền lợi quan trọng – đã được quy định chi tiết hơn so với Luật BHXH 2014, giúp người lao động hiểu rõ về điều kiện, phạm vi và giới hạn của quyền lợi này.
1. Đối tượng được hưởng chế độ ốm đau
Theo khoản 1 Điều 42 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, đối tượng được hưởng chế độ ốm đau là người lao động tham gia BHXH bắt buộc thuộc các điểm a, b, c, d, i, k, l, m và n khoản 1 và khoản 2 Điều 2 Luật này. Cụ thể bao gồm:
Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng có thời hạn từ 01 tháng trở lên, kể cả khi được gọi tên khác nhưng bản chất là có trả công, lương và sự quản lý.
Cán bộ, công chức, viên chức nhà nước.
Công nhân, viên chức quốc phòng, công an, cơ yếu.
Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, sĩ quan/hạ sĩ quan công an và tương đương trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng.
Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, đại diện phần vốn nhà nước hoặc doanh nghiệp, thành viên Hội đồng quản trị, giám đốc, tổng giám đốc… có hoặc không có hưởng lương trong hợp tác xã.
Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố.
Người làm việc không trọn thời gian có tiền lương bằng hoặc cao hơn mức lương làm căn cứ đóng BHXH tối thiểu.
Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký và tham gia theo quy định.
Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng lao động từ đủ 12 tháng trở lên, trừ các trường hợp:
Di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp;
Đã đủ tuổi nghỉ hưu khi ký hợp đồng;
Điều ước quốc tế có quy định khác.
So với Luật BHXH 2014, Luật mới bổ sung thêm 4 đối tượng mới, bao gồm:
Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố;
Người lao động làm việc không trọn thời gian nhưng có thu nhập từ mức sàn trở lên;
Chủ hộ kinh doanh có đăng ký;
Lao động là công dân nước ngoài tại Việt Nam.
Việc mở rộng này không chỉ tăng cường sự bao phủ của hệ thống an sinh mà còn khuyến khích người lao động chủ động tham gia bảo hiểm xã hội để được bảo vệ toàn diện hơn.
2. Các trường hợp không được hưởng chế độ ốm đau
Mặc dù quyền lợi về chế độ ốm đau được mở rộng, nhưng Luật Bảo hiểm xã hội 2024 cũng quy định rõ các trường hợp không được hưởng, nhằm đảm bảo minh bạch và tránh trùng lặp các chế độ. Cụ thể, theo khoản 2 Điều 42, người lao động sẽ không được hưởng chế độ ốm đau trong các trường hợp sau:
Tự gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe của chính mình.
Sử dụng chất ma túy, tiền chất ma túy (trừ trường hợp sử dụng theo chỉ định y khoa).
Trong thời gian nghỉ điều trị lần đầu do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Khi nghỉ việc để điều trị bệnh, tai nạn trùng với:
Thời gian nghỉ theo quy định của pháp luật lao động;
Thời gian nghỉ hưởng nguyên lương theo quy định của pháp luật chuyên ngành;
Thời gian nghỉ chế độ thai sản hoặc dưỡng sức, phục hồi sức khỏe theo Luật BHXH.
Việc quy định cụ thể các trường hợp không được hưởng chế độ ốm đau giúp bảo vệ quỹ bảo hiểm xã hội, đồng thời đảm bảo công bằng trong phân bổ quyền lợi giữa các nhóm đối tượng.
3. Điều kiện được hưởng chế độ ốm đau
Người lao động thuộc nhóm đối tượng nêu trên sẽ được hưởng chế độ ốm đau nếu nghỉ việc do một trong các lý do sau:
Điều trị bệnh không phải là bệnh nghề nghiệp;
Điều trị tai nạn không phải là tai nạn lao động;
Điều trị tai nạn khi đi từ nơi ở đến nơi làm việc hoặc ngược lại theo tuyến đường và thời gian hợp lý;
Điều trị, phục hồi chức năng khi tái phát thương tật do tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp;
Hiến, lấy hoặc ghép mô, bộ phận cơ thể theo quy định pháp luật;
Chăm sóc con dưới 7 tuổi bị ốm đau.
Đáng chú ý, Luật BHXH 2024 đã bổ sung thêm 3 trường hợp mới được hưởng chế độ ốm đau gồm:
Tai nạn trên đường đi làm hoặc từ nơi làm việc về nhà;
Điều trị, phục hồi chức năng do tái phát bệnh nghề nghiệp hoặc tai nạn;
Thực hiện đại phẫu (hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể).
Những bổ sung này phản ánh sự tiến bộ trong chính sách an sinh, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động được thụ hưởng chính sách khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn về sức khỏe.
Trên đây là tư vấn của Công ty Luật Phương Bình. Quý khách hàng có thắc mắc vui lòng liên hệ: 0927.625.666 để được Luật sư tư vấn.